Discovering and Encouraging Your Child’s Multiple Intelligences
ដោយលោកបណ្ឌិត ថូម៉ាស អាមស្ត្រង by Thomas Armstrong, Ph.D.
(ត្រូវបានបោះពុម្ពដំបូងនៅក្នុងទស្សនាវដ្ដី Family Circle ថ្ងៃទី ២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៩៣)
រីឆាតចូលចិត្តលេងជាមួយនឹងឧបករណ៍នានាដែលទាក់ទងនឹងគ្រឿងម៉ាស៊ីន។ នៅអាយុ ៦ ឆ្នាំ គាត់បានដោះនាឡិកាជាបំណែកៗ។ នៅអាយុ ៩ ឆ្នាំ គាត់បានជួយឪពុករបស់គាត់ជួសជុលម៉ាស៊ីនកាត់ស្មៅ។ ពេលដែលគាត់រៀនថ្នាក់វិទ្យាល័យ គាត់បានចំណាយពេលជាច្រើនម៉ោងដោះម៉ាស៊ីនចាក់ភ្លេង និងផ្គុំវាសារថ្មី។ បច្ចុប្បន្ន គាត់ជាយុវជនវ័យក្មេងម្នាក់ដែលធ្វើការជាអ្នកបច្ចេកទេសសំឡេងរបស់រោងភាពយន្ដដ៏ល្បីមួយ។ ឪពុកម្ដាយរបស់រីឆាតតែងតែលើកទឹកចិត្តគាត់ឱ្យមានចំណង់ក្នុងការធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយច្បាស់លាស់តាំងពីក្មេងដែលជាមូលហេតុអាចឱ្យគាត់ក្លាយជាមនុស្សជោគជ័យនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ យ៉ាងណាមិញ រីឆាតមិនដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមនុស្សដែលមានទេពកោសល្យឡើយ។ ជាការពិតណាស់ គាត់មានរៀនគណិតវិទ្យាមិនសូវពូកែឡើយ។ និយមន័យនៃ “កូនដែលមានទេពកោសល្យ” ត្រូវបានសង្កត់ន័យតៗគ្នាថាវាត្រូវការជំនាញនានាទាក់ទងនឹងការរៀនសូត្រនៅសាលា និងត្រូវកំណត់ថាសិស្សដែលមាន ៥ ទៅ ១០ ភាគរយដែលមានពិន្ទុប្រឡងខ្ពស់បំផុត សរសេរល្អបំផុត និងអាចរៀនសូត្រដោយមិនមានចំណុចខ្សោយទាល់តែសោះ។ ទាំងនេះពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់ ប៉ុន្តែ នៅមានវិធីរាប់រយទៀតដែលអាចបង្ហាញពីទេពកោសល្យរបស់កូនៗរបស់លោកអ្នក។ តាមសម្ដីរបស់បណ្ឌិត ដេវីដ ជី មេយ័រ សាស្ត្រាចារ្យចិត្តសាស្ត្រនៃមហាវិទ្យាល័យ Hope in Holland នៃរដ្ឋមីឈីខេន បានឱ្យដឹងថា “អ្នកប្រាជ្ញនានាពេលបច្ចុប្បន្នបង្ហាញថាស្ទើរតែគ្រប់កុមារទាំងអស់ មិនមែនមានត្រឹមតែកុមារ ៥ ភាគរយនោះទេអាចបង្ហាញនូវទេពកោសល្យ ពិសេសរបស់ខ្លួន។ ចំណែកឯការសិក្សាពីសាកលវិទ្យាល័យហាវ៉ាដ ក៏បានចូលរួមបង្ហាញមតិរបស់ខ្លួនដែរថា កុមារអាចបង្ហាញភាពឆ្លាតវៃរបស់ខ្លួនក្នុងទម្រង់ផ្សេងៗតាមរយៈពាក្យ លេខ តន្រ្តី រូបភាព កាយវប្បកម្ម ឬសមត្ថភាពដែលប្រើដៃ និងការអភិវឌ្ឍសង្គម និងអារម្មណ៍។ ជាមួយគ្នានេះដែរ មានអ្នកសង្កេតអនាមិកម្នាក់បាននិយាយថា “កុមារទាំងអស់សុទ្ធតែមានទេពកោសល្យ គ្រាន់តែកុមារខ្លះបង្ហាញយឺតជាងកុមារផ្សេងទៀត។” ក្នុងនាមជាមាតាបិតា លោកអ្នកអាចដើរតួយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការដាស់ទេពកោសល្យរបស់កូនឱ្យលេចឡើង ឬក៏អភិវឌ្ឍភាពខ្លាំងនាពេលបច្ចុប្បន្នតាមរយៈបទពិសោធន៍នានាដែលអ្នកឱ្យកូនរបស់អ្នកនៅផ្ទះ។
ខាងក្រោមនេះជាវិធី ៥០ យ៉ាងសម្រាប់ជួយកូនៗឱ្យបង្ហាញពីភាពខ្លាំងរបស់ពួកគេដើម្បីដឹងថាទេពកោសល្យរបស់ពួកគេមានកម្រិតណា៖
1. ឱ្យកូនរបស់អ្នកស្វែងរកចំណាប់អារម្មណ៍របស់ពួកគេ។ អ្នកត្រូវផ្តោតស្មារតីទៅលើសកម្មភាពដែលពួកគេជ្រើសរើសធ្វើ។ ការលេងទាំងនេះអាចបង្ហាញពីទេពកោសល្យរបស់ពួកគេបានផងក៏មិនដឹង។
2. បង្ហាញកូនអ្នកឱ្យចាប់យកបទពិសោធន៍ធំៗ។ ពួកគេអាចនឹងបង្ហាញនូវទេពកោសល្យ រាងយឺតបន្តិច។ ដូច្នេះ កុំទាល់អានសន្និដ្ឋានថាពួកគេមិនមានទេពកោសល្យ ព្រោះថាគាត់អាចនឹងមិនបង្ហាញពីចំណាប់អារម្មណ៍នៅឡើយទេ។
3. ផ្ដល់ការអនុញ្ញាតឱ្យកូនរបស់អ្នកបង្កើតកំហុស។ ប្រសិនបើគេត្រូវធ្វើកិច្ចការណាមួយឱ្យល្អឥតខ្ចោះ នោះគេនឹងមិនប្រថុយគ្រោះថ្នាក់ពីភាពចាំបាច់ក្នុងការស្វែងរក និងបង្កើតទេពកោសល្យ។
4. សួរសំណួរ។ ការជួយកូនអ្នកឱ្យបើកចិត្តស្វែងយល់ចម្ងល់នានាដែលមាននៅជុំវិញពួកគេដោយការសួរសំណួរនានាដូចជា “ហេតុអ្វីបានជាមេឃមានពណ៌ខៀវ?” រួចចាប់ផ្ដើមឆ្លើយសំណួរជាមួយគ្នា។
5. បង្កើតគម្រោងពិសេសជាមួយគ្រួសារ។ តាមរយៈការចែករំលែកភាពច្នៃប្រឌិដ្ឋអាចដាស់ និងបង្កើតទេពកោសល្យឱ្យកើតមានឡើង។
6. មិនត្រូវដាក់សម្ពាធកូនក្នុងការរៀន។ ប្រសិនបើអ្នកបញ្ជូនកូនឱ្យទៅរៀនមេរៀនពិសេសៗរាល់ថ្ងៃដើម្បីសង្ឃឹមថាពួកគេអាចអភិវឌ្ឍទេពកោសល្យរបស់ពួកគេ នោះពួកគេនឹងមានអារម្មណ៍ថាមានសម្ពាធ ឬភាពហត់នឿយនឹងកើតមានលើរូបពួកគេ។ ដូច្នេះ អ្នកគួរតែលើកទឹកចិត្តពួកគេ និងមិនត្រូវបង្ខំនោះឡើយ។
7. មានការរំពឹងខ្ពស់ តែត្រូវធ្វើឱ្យវាក្លាយជាការពិត។
8. ចែករំលែកជីវិតការងាររបស់អ្នក។ បង្ហាញកូនអ្នកពីរូបភាពនៃភាពជោគជ័យដោយការយកពួកគេទៅធ្វើការជាមួយ។ បង្ហាញឱ្យគេឃើញថាអ្នកកំពុងធ្វើកិច្ចការដ៏មានន័យសម្រាប់ជីវិត ហើយឱ្យពួកគេចូលរួមជាមួយ។
9. ផ្ដល់បរិយាកាសប្រកបដោយញាណចម្រុះ។ ការដែលមានសម្ភារជុំវិញផ្ទះដែលនឹងជម្រុញដល់ការប្រើញាណដូចជា ថ្នាំលាបម្រាមដៃ ឧបករណ៍ស្គរ និងរូបតុក្កតាជាដើម។
10. រក្សាចំណង់ក្នុងការចង់រៀនជានិច្ច។ កូនរបស់អ្នកនឹងត្រូវបានទទួលឥទ្ធិពលពីគំរូរបស់អ្នក។
11. មិនត្រូវកំណត់កូនជាមួយនឹងស្លាកឈ្មោះឡើយ។ ពួកគេអាចនឹងមានកេរិ៍្តឈ្មោះដែលមិនទាក់ទងនឹងទេពកោសល្យពីខាងក្នុងរបស់គាត់ឡើយ។
12. លេងហ្គេមជាមួយគ្នាជាលក្ខណៈគ្រួសារ។
13. មានពេលទៀងទាត់សម្រាប់គ្រួសារដើម្បីអាន ស្ដាប់ចម្រៀង ឬនិយាយគ្នាលេង។
14. មានសម្ភារគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីឱ្យកូនអាចស្វែងយល់ពីចំណេះដឹងនានាទាក់ទងនឹងពិភពលោក។
15. អនុញ្ញាតឱ្យរបស់អ្នកចូលរួមក្នុងសកម្មភាពសង្គមដែលគេចូលចិត្ត។
16. ប្រើភាពកំប្លែង ឬរឿងសប្បាយៗនានាដើម្បីជំរុញដល់ការបង្កើតភាពច្នៃប្រឌិដ្ឋរបស់កូន។
17. មិនត្រូវរិះគន់ ឬវាយតម្លៃលើអ្វីដែលកូនរបស់អ្នកធ្វើឡើយ។ ពួកគេអាចនឹងបោះបង់ទេពកោសល្យរបស់ពួកគេប្រសិនបើគេមានអារម្មណ៍ថាមានអ្នកដទៃវាយតម្លៃពួកគេ។
18. លេងជាមួយកូនដើម្បីបង្ហាញពួកគេឱ្យដឹងពីការចូលចិត្តលេងរបស់អ្នក។
19. ចែករំលែកភាពជោគជ័យជាលក្ខណៈគ្រួសារ។ អ្នកអាចនិយាយពីអ្វីល្អៗដែលបានកើតឡើងដើម្បីជំរុញមោទកភាពសម្រាប់ខ្លួនឯង។
20. ផ្ដល់ភាពងាយស្រួលដល់កូនៗក្នុងការប្រើកុំព្យូទ័រទាំងនៅផ្ទះ នៅសាលារៀន ឬនៅតាមហាងកុំព្យូទ័រជាដើម។
21. ស្ដាប់កូននិយាយ។ អ្វីដែលកូនរបស់អ្នកខ្វល់បំផុត គឺប្រហែលជាការផ្ដល់គន្លឹះខ្លះៗដល់ឪពុកម្ដាយពីជំនាញទេពកោសល្យរបស់ពួកគេ។
22. ទុកពេលពិសេសណាមួយសម្រាប់កូននៅផ្ទះដើម្បីឱ្យគេអាចបង្កើតភាពច្នៃប្រឌិដ្ឋបាន។
23. សរសើរកូនពីស្មារតីទំនួលខុសត្រូវរបស់ពួកគេនៅផ្ទះពេលដែលពួកគេបានបញ្ចប់កិច្ចការក្នុងផ្ទះណាមួយដែលអ្នកបានដាក់ឱ្យគេធ្វើ។
24. ទៅទស្សនាកន្លែងថ្មីៗជាលក្ខណៈគ្រួសារ។
25. ផ្ដល់សម្ភារលេងយ៉ាងទូលំទូលាយ ដែលកូនអាចលេងបានជាលក្ខណៈច្រើនយ៉ាង។ សម្ភារលេងទាំងនោះមានដូចជា ឧបករណ៍ផ្គុំ និងតុក្កតានិយាយជាដើម ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចលេងដោយប្រើការស្រមៃបាន។
26. ផ្ដល់ពេលវេលាសេរីដោយមិនមានការគ្រប់គ្រងឱ្យកូនលេងដើម្បីឱ្យពួកគេអាចស្រមៃ និងឆ្ងល់បានយ៉ាងងាយ។
27. ចែករំលែករឿងដែលជំរុញទឹកចិត្តរបស់នរណាម្នាក់ដែលបានទទួលជោគជ័យក្នុងជីវិតរបស់ពួកគេ។
28. មិនត្រូវផ្ដល់សំណូកដល់កូនជាមួយនឹងរង្វាន់ឡើយ។ ការផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់កូនដោយការផ្ដល់សារថាការរៀនសូត្រមិនមែនជាការត្រូវទទួលរង្វាន់ឡើយ។
29. ណែនាំឱ្យកូនចូលរួមក្រុមនានាដែលផ្ដោតសំខាន់លើទេពកោសល្យរបស់ពួកគេ។
30. ពិភាក្សាព័ត៌មាននានាដើម្បីបណ្ដុះចំណង់ចំណូលចិត្ត។
31. លើកទឹកចិត្តមិនឱ្យមានការលំអៀងភេទ។ ត្រូវបង្ហាញកូនរបស់អ្នកពីសកម្មភាព ឬសម្ភារលេងដែលអាចលេងបានទាំងកូនប្រុស និងកូនស្រី។
32. ជៀសវាងការប្រៀបធៀបកូនរបស់ខ្លួនជាមួយនឹងកូនអ្នកដទៃ។ អ្នកត្រូវជួយកូនដោយការប្រៀបធៀបគេទៅនឹងលទ្ធផលដែលគេទទួលបាន។
33. អ្នកត្រូវធ្វើជាឪពុក ឬម្ដាយដែលគួរឱ្យទុកចិត្ត។
34. ប្រើព្រឹត្តិការណ៍សង្គមនានាដើម្បីធ្វើឱ្យចំណាប់អារម្មណ៍របស់កូនដំណើរការ។ អ្នកអាចធ្វើដំណើរទៅកាន់បណ្ណាល័យ សារមន្ទីរ ការប្រគុំតន្រ្តី ឬល្ខោនជាដើម។
35. ផ្ដល់អំណោយដើម្បីបង្កើនកម្លាំងដល់កូនៗ។
36. លើកទឹកចិត្តកូនឱ្យចេះគិតពីអនាគតរបស់ពួកគេ។ គាំទ្រទស្សនវិស័យរបស់ពួកគេដោយមិនចាំបាច់កំណត់ទិសដៅឱ្យគេចាប់យកផ្នែកណាមួយច្បាស់លាស់ឡើយ។
37. ណែនាំកូនរបស់អ្នកឱ្យស្គាល់មនុស្សដែលគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ និងមានសមត្ថភាព។
38. ត្រូវគិតថាផ្ទះរបស់អ្នកជាកន្លែងរៀនសូត្រ។ ផ្ទះបាយ គឺជាកន្លែងល្អបំផុតសម្រាប់បង្រៀនមុខវិជ្ជាគណិតវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្ត្រតាមរយៈការចម្អិនអាហារ។
39. ចែករំលែកអារម្មណ៍។ ទេពកោសល្យរបស់កូនអាចនឹងពិបាកបង្ហាញប្រសិនបើមានការសង្កត់ផ្នែកអារម្មណ៍។
40. លើកទឹកចិត្តកូនឱ្យចេះអាន។
41. កោតសរសើរចំពោះការបង្កើតនានារបស់កូនៗ។
42. ធ្វើអ្វីមួយជាមួយកូនចំពោះចំណុចដែលគេចាប់អារម្មណ៍។
43. បង្រៀនកូនឱ្យជឿជាក់លើប្រាជ្ញារបស់ពួកគេ និងជឿលើសមត្ថភាពរបស់ពួកគេ។
44. ផ្ដល់ជម្រើសឱ្យកូនៗជ្រើសរើស។ វាអាចបណ្ដុះនូវការប្ដេជ្ញាចិត្ត និងកម្លាំងនៃការគិត។
45. បង្ហាញកូនរបស់អ្នកក្នុងការប្រើសៀវភៅដើម្បីបង្កើនចំណាប់អារម្មណ៍។ ឧទាហរណ៍ សៀវភៅពីវិធីនានាសម្រាប់អ្នកស្វ័យសិក្សា។
46. រៀបចំទីតាំងមួយក្នុងផ្ទះដើម្បីដាក់តាំងការបង្កើតថ្មី និងរង្វាន់របស់កូន។
47. លើកទឹកចិត្តកូនឱ្យដើរលើផ្លូវពិបាកមួយ រួចជួយពួកគេឱ្យរៀនពីការគ្រប់គ្រងដែនកំណត់។
48. ត្រូវធ្វើជាអ្នកទំនាក់ទំនងរវាងទេពកោសល្យពិសេសរបស់កូន និងពិភពលោកជាក់ស្ដែង។ អ្នកអាចជួយពួកគេឱ្យស្វែងរកចំណុចណាមួយសម្រាប់ទេពកោសល្យរបស់ពួកគេ។
49. ណែនាំកូនពីអក្សរសាស្ត្រសម្រាប់កុមារដែលមានតម្លៃ និងអាចបណ្ដុះទេពកោសល្យកូនរបស់អ្នក។ សៀវភៅទាំងនោះមានដូចជា Little Engine ដែលអាចជាសៀវភៅមួយក្នុងការជួយជំរុញពាក្យថា “អាចធ្វើបាន” ដល់កូនរបស់អ្នក។
50. ទទួលស្គាល់ពីអ្វីដែលកូនរបស់អ្នកអាចធ្វើ។
សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែម សូមអាន Thomas Armstrong, In Their Own Way: Discovering and Encouraging Your Child’s Multiple Intelligences, and Awakening Genius in the Classroom ៕
អត្ថបទដើម៖ 50 Ways to Bring out Your Child’s Best
